Teo não ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân và cách phát hiện?

Bệnh nhỏ đầu ở trẻ là một bệnh hiếm gặp khi tần suất mắc phải là từ 2 đến 12 bé trên 10.000 trẻ được sinh ra ở Hoa Kì mỗi năm. Ở Việt Nam, tần suất này chỉ vào khoảng 2-3 bé trên 1000 trẻ được sinh ra. Những trẻ sơ sinh được nói đến ở đây có kích thước vòng đầu nhỏ ở so với những trẻ cùng độ tuổi và giới tính. Bệnh nhỏ đầu được ghi nhận là nhỏ về kích thước của não.

Phát triển não bất thường thường xuyên đi kèm với đầu nhỏ và thường có mặt trong sự kết hợp với các dị tật bẩm sinh khác, mặc dù nó cũng có thể chỉ là bất thường ở thời điểm hiện tại. Đầu nhỏ có thể có mặt khi sinh do sự phát triển não bất thường trong thai kì hoặc có thể được chẩn đoán sau khi sinh như là kết quả của sự chậm phát triển của não.

Trước tiên xin điểm lại những thông tin chính về tật nhỏ đầu ở trẻ
Tật nhỏ đầu là một bệnh hiếm gặp khi tần suất mắc phải của bệnh chỉ vào khoảng 2-12 trẻ mỗi 10.000 trẻ được sinh ra tại Mỹ mỗi năm
Bênh có thể gặp khi trẻ vừa sinh ra hoặc cũng có thể trong giai đoạn phát triển thể chất về sau
Yếu tố nguy cơ của tật nhỏ đầu ở trẻ tăng lên khi trẻ phơi nhiễm với các bệnh truyền nhiễm như Rubella trong quá trình mang thai của mẹ
Tật đầu nhỏ thường kèm theo các bệnh nghiêm trọng khác như động kinh, chậm phát triển và các vấn đề về cân bằng trong cuộc sống
Mức độ nghiêm trọng của bệnh và các triệu chứng kèm theo thường thay đổi từ người này với người khác
Tật nhỏ đầu có thể được phát hiện trên siêu âm trong suốt quá trình thai kì
Hiện tại các nhà khoa học ghi nhận có mối liên hệ giữa virus Zika và sự phát triển của tật nhỏ đầu ở trẻ sơ sinh
Trung tâm kiểm soát và phòng chống bênh tật (CDC) đã có hướng dẫn du lịch cho phụ nữ mang thai khi khuyến cáo không đi du lịch đến các quốc gia bị ảnh hưởng bởi virus Zika.

Nguyên nhân gây ra bệnh nhỏ đầu ở trẻ

Cho đến ngày nay, nguyên nhân về bệnh nhỏ đầu ở trẻ vẫn chưa được xác định một các đầy đủ. Tuy nhiên, có một số nguy cơ có thể ảnh hưởng đến trẻ mà đã được các nhà khoa học tìm ra. Các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh đầu nhỏ ở trẻ bao gồm:
Bất thường về gen hoặc nhiễm sắc thể (vd: hội chứng Down)
Nhiễm phải các bệnh lý như Rubella, Toxaplasma, Cytomegalovirus (CMV), thủy đậu và có thể là virus Zika
Suy dinh dưỡng nặng
Dính liền khớp sọ (các khớp sọ dính liền với nhau sau khi sinh ở trẻ)
Não thiếu oxy trong thai kì (các nguyên nhân gây giảm oxy cho thai nhi trong quá trình mang thai của mẹ gây suy thai)
Phenylketone niệu (PKU) không được kiểm soát ở mẹ - một dị tật bẩm sinh của cơ thể do thiếu men khiến trẻ không thể phá hủy một loại axit amin đặc biệt
Yết tố môi trường cũng có thể làm tăng nguy cơ dị tật đầu nhỏ bẩm sinh ở trẻ. Theo nghiên cứu, một thai nhi có mẹ tiếp xúc với ma túy, rượu, khói thuốc lá và các chất độc hại khác có nguy cơ phát triển não bất thường hơn là những đứa trẻ có mẹ không tiếp xúc.

Triệu chứng thường gặp ở những trẻ bị dị tật nhỏ đầu

Trẻ sơ sinh với dị tật đầu nhỏ sẽ có đầu nhỏ hơn so với những đứa trẻ bình thường với cùng độ tuổi và cùng giới tính. Kích thước đầu được xác định khi ta đo chu vi xung quanh đỉnh đầu của chúng.

Trong một số trẻ được sinh ra với đầu nhỏ, trẻ bị bệnh đầu nhỏ có kích thước nhỏ hơn trung bình nhiều và thậm chí có thể nhỏ hơn chỉ số ghi nhận bình thường của những đứa trẻ đầu nhỏ ở cùng một nhóm tuổi. Một tính chất đặc trưng – thường thấy trong những trường hợp nghiêm trọng hơn của đầu nhỏ là trẻ có trán ngược dốc.

Hình ảnh trẻ sơ sinh có hình dạng trán ngược dốc trong bệnh nhỏ đầu ở trẻ.
​
Các biến chứng của bệnh đầu nhỏ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng và lâu dài và ở một thời điểm nhất định nó có thể ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ. Các biến chứng của bệnh đầu nhỏ ở trẻ bao gồm:

Tổ chức Y tế thế giới WTO cho biết, hiện nay chưa có phương pháp để chữa teo não bẩm sinh, cũng như chưa điều chế được vắc xin để phòng chống virus Zika cùng các loại thuốc đặc trị các bệnh do Virus này gây ra mà chỉ có phương pháp tác động để kiểm soát thần kinh nhận thức, vận động và ngôn ngữ cho trẻ. Do vậy các cơ quan Y tế đều khuyến cáo bà bầu nên tự bảo vệ mình trước nguy cơ bị muỗi đốt bằng những biện pháp sau:

– Loại bỏ môi trường sống và sinh sản của muỗi: thu dọn những vật dụng chứa nước: xô, chậu, chum vại, chai lọ, bể nước….để tránh muỗi có thể đẻ trứng và phát triển.

– Đối với những năm đầu đời, trẻ vẫn có nguy cơ nhiễm Virus Zika nếu bị muỗi đốt. Vì vậy nên mặc quần áo dài cho trẻ, buông màn khi ngủ, vệ sinh sạch sẽ không gian sống, phát quang xung quanh nhà ở…Đặc biệt không cho trẻ đến gần những khu vực đang có nguồn bệnh.