Nguồn âm Digital vs. Analog

Chào các bác, gần đây trong giới audiophile có rất nhiều tranh luận liên quan tới chất lượng âm thanh giữa digital và analog, tôi xin góp vui bằng cách trình bày những quan điểm và kinh nghiệm của mình về vấn đề này. Trước tiên tôi xin so sánh chất lượng của đĩa than – LP với đĩa CD (Red book 16bit/44.1kHz). Trong thế giới analog, có lẽ chất lượng của LP chỉ kém băng Master Analog mà trước đây các hãng thu âm hay dùng để thu bản gốc. Có một số người gọi băng đó là băng cối nhưng trên thực tế là chất lượng băng cũng như thiết bị ghi và đọc băng này khác xa những thứ cùng tên mà chúng ta có thể mua được ở VN (kế cả băng và thiết bị được dán mác Pro). Với đĩa CD, đây là một chuẩn được Sony và Philips thiết lập từ những năm 79/80 khi mà công nghệ số chưa phát triển. Đến bây giờ, tất cả các đĩa CD (cho dù ngoài vỏ có ghi 20,24,32 bit) đều vẫn dùng định dạng 16 bit – 44.1 kHz như thủa sơ khai này. Sau một thời gian so sánh chất lượng âm thanh giữa CD và LP tôi có những nhân xét sau: Một hệ thống đĩa than cho dù không đắt tiền cũng có nhiều điểm nổi trội so với nhiều đầu CD loại tương đối tốt. Những điểm dễ nhận ra nhất là: độ phân giải cao hơn; tiếng bass tròn, rõ và thật hơn; tiếng treble tuy không cao bằng nhưng tơi, mảnh và tinh tế hơn; không gian tốt hơn. Tất nhiên CD cũng có một số điểm mạnh hơn như: dải âm rộng hơn, tiếng ồn ít hơn, dải động tốt hơn v.v. Với rất nhiều thử nghiệm trên các hệ thống đọc CD và LP, tôi rút ra kết luận cho riêng mình như sau: nếu một hệ thống đọc đĩa CD 16 bit thật tốt và được người dùng xử lý kỹ để giảm jitter (nguồn điện thật sạch, đường kết nối tín hiệu số thật tốt, chống rung tốt v.v) thì sẽ có chất lượng âm thanh tương đương với hệ thống đọc LP loại khá (và cũng kha khá tiền). Phải công nhận rằng độ phân giải thấp kém và lỗi thời của đĩa CD cộng với khả năng chống Jitter yếu của các đầu đọc phổ thông làm cho chất lượng âm thanh của CD yếu thế so với LP. Như vậy liệu đã có thể đánh giá chất lượng âm thanh Analog vượt trội so với âm thanh Digital? Với những hiểu biết của mình tôi xin khẳng định là không. Thậm chí cả chục năm trước công nghệ Digital đã vượt trội so với công nghệ Analog. Tại sao tôi dám nói vậy? Đơn giản là băng Master Analog, niềm tự hào của âm thanh Analog, là nguồn âm để ghi ra những đĩa LP có chất lượng cao đã bị Digital đánh bại cả thập kỷ trước. Những thiết bị Digital này ra đời cách đây đã hơn 10 năm và chỉ cần áp dụng những kỹ thuật và công nghệ số thời bấy giờ (20bit – 48kHz). Một trong những thiết bị đó là Đầu băng kỹ thuật số Nagra-D. Mọi người có thể tham khảo bài viết trên các tạp chí chuyên ngành như Studio Sound hay Stereophile để hiểu rõ hơn về thiết bị này. Tôi chỉ xin trích một đoạn bài viết trên Stereophile số tháng giêng năm 96: http://www.stereophile.com/hirezplayers/461/ “ Does the 20-bit Nagra produce recordings better than the highest-quality analog recorders? It should be noted that I have no experience with other high-end 20-bit digital recorders, like the Sony DASH machines. However, over the past two decades, I have used 3M, Ampex, Otari, ReVox, Studer, Tandberg, Tascam, and TEAC open-reel analog machines, in flavors ranging from 2-track to 24-track. The tiny Nagra-D puts even the mighty ½"-tape, 2-track Ampex ATR-100 in the shade. Conclusion Yes, the Nagra-D is expensive. But without a doubt it's the finest audio recorder I've ever had the privilege to use. And the most flexible. Highly, I repeat highly, recommended.”Đến giờ đây, điều không thể chối cãi là hầu hết các hãng thu âm danh tiếng đều thu bản gốc vào Master Digital Tape hoặc một thiết bị số khác và độ phân giải đã tăng lên nhiều so với 20bit-48kHz của đầu Nagra D phiên bản đầu tiên. Chất lượng âm thanh của những bản ghi này chắc chắn cao hơn rất nhiều so với chất lượng của đĩa LP loại tốt nhất và điều quan trọng rằng khi ta đã có bản gốc ở Master Digital Tape thì ta có thể có được vô số bản sao có chất lượng không hể thua kém bản gốc – điều mà với Analog không bao giờ có được. Nếu ai theo dõi các triển lãm về âm thanh hay các thiết bị điện tử lớn như CES trong những năm gần đây sẽ nhận ra rằng, các hãng không còn dùng băng Master Analog để trình diễn thiết bị nữa, thay vào đó có thể thấy rất nhiều hãng danh tiếng như Halco, Cello, Wilson Audio demo những sản phẩm tốt nhất của mình với Nagra D (phiên bản mới) chạy băng digital 24 bit - 96/192 kHz với Muse 296/192 DAC. Nếu ai hiểu về số và xử lý tín hiệu số sẽ biết rằng bản ghi 20 bit – 48 kHz có chất lượng và độ phân giải cao hơn rất nhiều so với 16 bit - 44.1 kHz. Nếu một bản ghi Master 24 bit – 192kHz mà down xuống 16 bit / 44.1 kHz cho phù hợp với chuẩn CD thì sai số và lượng thông tin mất đi là vô cùng lớn, ấy vậy mà biết cách khai thác tốt ta vẫn có được chất lượng âm thanh tương đối cao cấp. Nếu ta khai thác tốt tín hiệu của bản gốc 24 bit -192 kHz thì âm thanh sẽ ra sao? Tôi xin được trình bày vấn đề này trong một bài khác, đến giờ đón con rồi, hehe[:x]